Epilepsie is een neurologische aandoening waarbij iemand herhaalde epileptische aanvallen ervaart. Deze aanvallen ontstaan door plotselinge, overmatige elektrische activiteit in de hersenen. Epilepsie kan zich op verschillende manieren uiten en varieert sterk per persoon. In dit artikel geven we een algemeen overzicht van wat epilepsie is, welke symptomen voorkomen, wat mogelijke oorzaken zijn en welke behandelmogelijkheden er bestaan.
Wat is epilepsie?
Epilepsie is een chronische aandoening van het zenuwstelsel. Het wordt gekenmerkt door terugkerende aanvallen die het gevolg zijn van een tijdelijke verstoring van de normale hersenactiviteit. Tijdens een aanval kunnen verschillende lichaamsfuncties worden beïnvloed, zoals motoriek, bewustzijn, zintuigen of gedrag.
Niet iedereen die eenmalig een aanval krijgt, heeft epilepsie. De diagnose wordt meestal gesteld wanneer er sprake is van meerdere aanvallen zonder duidelijke uitlokkende oorzaak.
Symptomen van epilepsie
De symptomen van epilepsie hangen af van welk deel van de hersenen betrokken is. Aanvallen kunnen mild of ernstig zijn en enkele seconden tot enkele minuten duren. Veelvoorkomende symptomen zijn:
- Spierschokken of spiersamentrekkingen
- Verlies van bewustzijn
- Staren of afwezigheid (absence)
- Onvrijwillige bewegingen van armen of benen
- Gevoelens van angst, verwarring of déjà vu
- Ongewone geuren, smaken of geluiden waarnemen
Sommige mensen voelen een aanval aankomen (aura), terwijl anderen volledig onverwacht getroffen worden.
Oorzaken van epilepsie
Er zijn veel mogelijke oorzaken van epilepsie. Soms blijft de oorzaak onbekend (idiopathische epilepsie), maar bekende factoren zijn:
- Erfelijke aanleg
- Hersenbeschadiging door een ongeval of beroerte
- Ontstekingen of infecties in de hersenen
- Aangeboren afwijkingen
- Tumoren of andere structurele afwijkingen
- Verstoringen in de stofwisseling of zuurstoftekort bij de geboorte
Bij sommige mensen ontstaat epilepsie op jonge leeftijd, terwijl het bij anderen pas op latere leeftijd tot uiting komt.
Soorten epileptische aanvallen
Epileptische aanvallen worden vaak onderverdeeld in twee hoofdgroepen:
Focale aanvallen: ontstaan in een specifiek deel van de hersenen. Deze kunnen met of zonder bewustzijnsverlies gepaard gaan.
Gegeneraliseerde aanvallen: beïnvloeden beide hersenhelften tegelijk. Hierbij is het bewustzijn meestal verminderd of afwezig.
Enkele veelvoorkomende vormen zijn:
- Tonisch-clonische aanval (grand mal): heftige spierschokken en bewusteloosheid
- Absence-aanval (petit mal): kortdurend staren zonder reactie
- Myoclonische aanval: korte, schokkerige bewegingen
- Atonische aanval: plotseling verlies van spierspanning
Diagnose van epilepsie
De diagnose wordt gesteld op basis van medische voorgeschiedenis, beschrijvingen van de aanvallen en neurologisch onderzoek. Hulpmiddelen zoals hersenfilmpjes (EEG) en beeldvormend onderzoek kunnen helpen om de oorzaak en het type epilepsie te bepalen.
Het is belangrijk dat epilepsie goed onderscheiden wordt van andere aandoeningen die op aanvallen kunnen lijken, zoals flauwvallen of paniekaanvallen.
Behandelmogelijkheden
Epilepsie kan meestal goed behandeld worden, al is genezing niet altijd mogelijk. De behandeling richt zich op het verminderen of voorkomen van aanvallen. Mogelijke behandelingen zijn:
- Medicatie: anti-epileptica die de elektrische activiteit in de hersenen reguleren
- Leefstijlaanpassingen: zoals voldoende slaap, het vermijden van alcohol of stress
- Dieet: een ketogeen dieet kan in sommige gevallen helpen, vooral bij kinderen
- Chirurgie: in bepaalde gevallen wordt een operatie overwogen als medicatie niet werkt
- Neurostimulatie: zoals een hersenstimulator of nervus vagus-stimulatie
De juiste behandeling verschilt per persoon en wordt afgestemd op het type aanvallen, de oorzaak en de levensstijl van de patiënt.
Leven met epilepsie
Epilepsie kan een grote impact hebben op het dagelijks leven. Werken, autorijden, sporten en sociale activiteiten kunnen beïnvloed worden door de angst voor een aanval. Toch is het met de juiste begeleiding en behandeling vaak goed mogelijk om een volwaardig en actief leven te leiden.
Het is belangrijk dat mensen met epilepsie hun omgeving informeren, zodat anderen weten wat ze moeten doen in geval van een aanval. Ook het bijhouden van een aanvalskalender kan helpen om patronen te herkennen en de behandeling beter af te stemmen.
Epilepsie bij kinderen en ouderen
Epilepsie komt voor in alle leeftijden, maar wordt het vaakst vastgesteld bij jonge kinderen en ouderen. Bij kinderen kan epilepsie van invloed zijn op de ontwikkeling en schoolprestaties. Bij ouderen is epilepsie vaak gerelateerd aan andere gezondheidsproblemen, zoals een beroerte of dementie.
In beide gevallen is een nauwkeurige diagnose en passende begeleiding essentieel.
Samenvatting
Epilepsie is een aandoening waarbij terugkerende aanvallen optreden door verstoringen in de hersenactiviteit. De symptomen en ernst variëren sterk, maar met de juiste behandeling kunnen de meeste mensen hun aandoening onder controle houden. Begrip, kennis en goede begeleiding zijn essentieel om de kwaliteit van leven zo hoog mogelijk te houden.